HITA wenst op grondgebied Turnhout drie tot vier geothermiecentrales te bouwen om op termijn zowel residentiële als industriële warmtevraag te verduurzamen.
In eerste instantie wordt gefocust op de regio in het noordwesten van de stad met name rond de nieuwe woonontwikkeling Heizijdse Velden. Vanuit een locatie in het noordwesten van Turnhout kan zowel gekeken worden naar warmtelevering richting Merksplas als richting stadscentrum van Turnhout.
De eerste stap in de ontwikkeling van een geothermiecentrale is het beter in kaart brengen van de diepe ondergrond. Ook al werd er reeds in de jaren vijftig van de vorige eeuw ontdekt dat er in Turnhout op meer dan twee kilometer diepte warm water aanwezig is van meer dan honderd graden Celsius, toch dient een nieuw te ontwikkelen zone verder in kaart te worden gebracht. Hiervoor heeft HITA in 2020 een zogenaamde seismische campagne uitgevoerd. Met de resultaten van deze campagne, waarbij trilwagens over straten en weilanden rondrijden en om de twintig meter gedurende twintig seconden een trilling uitsturen in de ondergrond, kon een gedetailleerd driedimensionaal beeld van de ondergrond verkregen worden.
Na het verkennend onderzoek volgt de vergunningsfase, welke momenteel volop aan de gang is. Deze fase neemt enige tijd in beslag en in deze fase wordt de lokale bevolking zoveel mogelijk geïnformeerd over de exacte plannen. Tweede helft van 2026 hopen we de boor effectief in de grond te steken om het warme water op een diepte rond twee kilometer onder het oppervlak op te pompen. Nog eens twee jaar later, eind 2028, kan de eerste geothermiecentrale in Turnhout proefdraaien en de eerste warmte leveren.
Een percentage hier op plakken is zeer moeilijk. HITA heeft een ontwikkeling in Turnhout specifiek gekozen omdat de randvoorwaarden hier op z’n minst gezegd goed zijn. Zo is er wat betreft ondergronds potentieel niet alleen de boring in Turnhout zelf, maar zijn er ook de boringen in Loenhout, Merksplas en recentelijk in Beerse, telkens naar dezelfde kalksteenlaag, die positieve testresultaten vertoonden. Een belangrijk onderdeel in de uitrol van geothermiecentrales is echter of er genoeg warmtevragers gebundeld kunnen worden om de centrale rendabel te maken. Op dat vlak is HITA nog volop bezig om dit sluitend te maken.
Algemeen is de kans op aardbevingen ten gevolge van een diepe geothermieproject klein. Bij klassieke hydrothermale systemen is de ondergrondse waterlaag waaruit water wordt opgepompt en opnieuw geïnjecteerd, van nature voldoende doorlatend. Hierdoor is weinig tot geen bijkomende druk nodig om water terug in deze ondergrondse laag te pompen. In Turnhout wordt op basis van gegevens uit naburige boringen verwacht om het water met een zeer lage druk terug te kunnen pompen. Hierdoor wordt het risico op het ‘induceren’ van aardbevingen als laag ingeschat. Bij zogenaamde ‘Enhanced Geothermal Systems’, waarbij de doorlatendheid van het ondergrondse reservoir kunstmatig wordt verbeterd door grote debieten water onder zeer hoge druk terug te pompen, is het risico op aardbevingen aanzienlijk hoger. Dit type van projecten is in Turnhout niet aan de orde.
Zowat één derde van de warmte die constant uit de Aarde stroomt, is afkomstig van radioactief verval. Het water dat in Turnhout zal opgepompt worden en temperaturen zal hebben tot 100°C zal dus deels opgewarmd zijn door dit proces van radioactiviteit. Een belangrijke kleisteenlaag die rijk is aan uranium, is bovendien aanwezig net boven de doorlatende kalksteenlaag en zorgt mee voor de hoge temperatuur van het water. Aangezien het water in het gesteente ‘in evenwicht’ is met de (radioactieve) mineralen die in het gesteente aanwezig zijn, zal het opgepompte water dan ook enkele radio-isotopen bevatten. Echter, het water dat opgepompt zal worden, blijft in een gesloten circuit van buizen, waarbij aan de buitenzijde weinig tot geen straling meer te meten is. Nadat de energie (warmte) onttrokken is van het opgepompte water, zal het ook ongewijzigd teruggepompt worden in dezelfde laag. Wel dient in de geothermiecentrale rekening gehouden te worden met mogelijke ‘aanrijkingen’ aan kleppen en bochten in het leidingwerk, waar door de afkoeling van het water enkele radio-actieve mineralen kunnen neerslaan. Indien dit materiaal verwijderd wordt of uitgefilterd wordt, dient dit met de nodige voorzorgsmaatregelen verwijderd te worden. Deze procedures worden gecontroleerd door het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC).
06/11/2025
Na de intrekking van de opsporingsvergunning in het voorjaar en het wegvallen van de subsidies voor het project GEO@Turnhout_NW, werd naarstig gewerkt aan een doorstart. Deze is nu mogelijk door afname van een grote hoeveelheid warmte vanuit de glastuinbouwcluster Koekhoven te Merksplas.
Momenteel wordt alles in het werk gesteld om de business case rond te krijgen zodanig dat ook duurzame warmtelevering aan het stadscentrum van Turnhout nog mogelijk blijft. We zetten hier hard op in zodanig dat ook de Turnhoutenaar kan meeprofiteren van de aanwezigheid van deze lokale duurzame energiebron onder onze voeten.
Recent, op 08 oktober 2025, vond een hoorzitting plaats georganiseerd door het Departement Omgeving in samenwerking met de MINA-raad. Op deze sessie in het kader van een structuurvisie voor de diepe ondergrond, werd de doorstart van het project te Turnhout voorgesteld door onze commercieel directeur Dirk Cleiren samen met de energiemanager van Den Berk Délice, de heer Frans De Nayer. Kernboodschap was dat financiële ondersteuning voor de transitie van fossiele naar duurzame verwarming nog steeds nodig is, maar dat er een unieke situatie is in de Noorderkempen om op grote schaal deze transitie te verwezenlijken.
23/10/2024
Vandaag werd de tweede versie van de omgevingsvergunningsaanvraag voor het project GEO@Turnhout_NW van rechtswege stopgezet na een afkeuring van de bijhorende project-MER. De projectvennootschap GEO@Turnhout NV bekijkt momenteel welke aanpassingen nodig zijn aan het dossier om alsnog een noodzakelijke omgevingsvergunning voor het project te bekomen.
14/12/2023
In samenwerking met de Stad Turnhout werd op woensdagavond 13 december 2023 een infoavond georganiseerd voor buurtbewoners van de toekomstige aardwarmtecentrale langs de Steenweg op Merksplas in de nabijheid van het AZ Turnhout, campus Sint-Jozef. De infoavond vormde onderdeel van een openbaar onderzoek dat maandag 11 december 2023 startte en dat loopt tot 9 januari 2024 in kader van een omgevingsvergunningsaanvraag voor het project.
Naast de wettelijk verplichte toelichting over het project -meer specifiek de exacte locatie, de fasering van de geplande werken en de onderzochte milieueffecten- werd de infoavond nog breder getrokken. Zo werd de heer Manuel Sintubin, professor geodynamica aan de KU Leuven, uitgenodigd om duiding te geven omtrent het mogelijke spanningsveld tussen de mens en diepe ondergrondse activiteiten zoals bijvoorbeeld aardwarmtewinning. Hij wees hierbij op het belang van een goede communicatie en participatie van de buurt in het project voor de creatie van het nodige draagvlak. Ook Stad Turnhout kwam extra duiding geven over het grotere toekomstplaatje van een klimaatneutrale stad tegen 2050 waarbij aardwarmte en warmtenetten een cruciale rol zullen spelen.
Tegelijk met de infoavond werd de website www.aardwarmte-turnhout.be gelanceerd waar de (Turnhoutse) burger alle informatie kan terugvinden over de aardwarmtecentrale in het noordwesten van de stad, maar in de toekomst ook over de aanleg van de warmtenetten en hoe hierop kan aangesloten worden.
14/07/2023
Vandaag, 14 juli 2023, kende de Vlaamse Regering op voorstel van Vlaams minister Zuhal Demir een subsidie toe van 4,26 miljoen euro aan HITA nv ter ondersteuning van het project GEO@Turnhout_NW. De subsidie kadert binnen de halfjaarlijkse call groene warmte waarbij nuttige-groenewarmte-installaties worden ondersteund. Specifiek geldt de steun voor de bovengrondse diepe-geothermiecentrale nabij het AZ Turnhout, campus St. Jozef, met een totaal bruto thermisch vermogen van 10.000 kW (10MW). De installatie zal worden gebruikt als warmtebron voor een energie-efficiënte stadsverwarming in Turnhout.
Bron: beslissingenvlaamseregering.vlaanderen.be
26/10/2022
Na een positief advies vanuit de administraties en op voorstel van de Vlaamse minister van Energie Zuhal Demir, verleende de Vlaamse Regering op 15 juli 2022 een vergunning voor het opsporen van aardwarmte in de regio Turnhout. Op basis van deze beslissing kan de volgende fase worden aangevat voor het realiseren van het project GEO@Turnhout. Een belangrijke vervolgstap is het opstarten van de procedure tot het bekomen van de omgevingsvergunning. In dit kader wordt een publieke infovergadering georganiseerd waarop alle Turnhoutse burgers zullen worden uitgenodigd. Waar en wanneer deze infovergadering zal plaatsvinden zal tijdig worden gecommuniceerd.
15/06/2021
GEO@Turnhout heeft bij de Vlaamse minister van Energie Zuhal Demir een aanvraag tot opsporingsvergunning ingediend. De opsporingsvergunning wordt conform het Decreet Diepe Ondergrond aangevraagd voor een periode van 5 jaar, waarbinnen twee boringen uitgevoerd kunnen worden naar het onder Carboonreservoir. De vergunning wordt bovendien aangevraagd voor een volumegebied in de ondergrond, gelegen onder een deel van de stad Turnhout als de gemeente Merksplas. GEO@Turnhout verwacht in de loop van 2022 over de vergunning te beschikken.
07/07/2020
De seismische campagne in de regio Heizijde waarbij twee trilwagens een traject aflegden van bijna twintig kilometer werd afgerond in het midden van mei. Nadien werden alle 2100 meettoestellen, die verspreid stonden over een gebied van maar liefst vijftien vierkante kilometer, uitgelezen. De gegevensverwerking leverde een zeer gedetailleerd driedimensionaal beeld van de Turnhoutse ondergrond tot op drie kilometer diepte op. Niet alleen de topografie van het beoogde kalksteenreservoir is nu over een oppervlakte van zes vierkante kilometer gekend, ook de exacte oriëntatie en helling van breukstructuren werd achterhaald. Daarbovenop kunnen ook rivieren en hun stromingsrichtingen herkend worden uit de recentere geschiedenis.
Momenteel worden de gegevens verder geanalyseerd en verwerkt om de meest geschikte locatie vast te leggen van waaruit naar de poreuze kalkstenen op een diepte tussen 2000 en 2500 meter geboord kan worden om warm water met een verwachte temperatuur tussen 90 en 100 graden Celsius naar boven te pompen. Bij deze locatiebepaling wordt ook rekening gehouden met de trajecten voor warmtenetten die de opgepompte warmte tot bij de uiteindelijke klanten zullen brengen.
11/05/2020
De werkzaamheden in het kader van het seismisch onderzoek naar de diepe ondergrond in de regio Heizijde lagen sinds 17 maart uit voorzorg stil. In tussentijd werden met de aannemer voor uitvoering van de campagne GTG de nodige voorzorgsmaatregelen afgesproken en zo konden op 6 mei de werkzaamheden hervat worden. In totaal worden bijna 2100 geofonen geplaatst verspreid over een oppervlakte van 20 km². Nadien zullen op 950 posities de trilwagens halt houden om gedurende 20 seconden trillingen uit te sturen in de ondergrond. Als alles goed gaat, is het werk helemaal afgerond op 20 mei. De resultaten van de meetcampagne worden eind juni verwacht.
20/02/2020
HITA heeft vandaag het contract gesloten met GTG (Gallego Technic Geophysics) uit Frankrijk voor de uitvoering van de seismische campagne in Turnhout. GTG zal samen met partner RTS (RealTimeSeismic), eveneens uit Frankrijk, zorgen voor de praktische uitvoering. Concreet is vastgelegd dat (onder voorbehoud van extreme weersomstandigheden) GTG het nodige materieel zal mobiliseren in de week van 15 maart. Vanaf 18 maart zullen met de nodige GPS-toestellen de exacte posities bepaald en ingemeten worden waar geofonen zullen geplaatst worden en waar de trilwagens zullen rijden. Op 24, 25 en 26 maart zullen dan effectief de trilwagens rondrijden over een afstand van in totaal net geen 20 kilometer. Vanaf 27 maart zullen de opruimwerkzaamheden starten en zullen alle geofonen verwijderd worden.
HITA is momenteel nog volop in gesprek met de verschillende grondeigenaars en eventuele pachters om de finale locatie van de geofonen en trilwagens te kunnen bepalen. Hierbij wordt maximaal rekening gehouden met de opmerkingen van de omwonenden.
Voor vragen en opmerkingen:
info@hita.be of 014/ 57 00 21